Werk, inkomen en economie

Het aantal mensen dat uitstroomt naar werk neemt nog onvoldoende toe. Dit heeft deels te maken met de nieuwe doelgroepen die een bijstandsuitkering aanvragen. Deze groepen (o.a. statushouders en arbeidsgehandicapten, voorheen WSW en Wajong) hebben een grotere afstand tot de arbeidsmarkt en vragen meer inspanning en een langer traject om naar werk te begeleiden. Bovendien is de nieuwe uitvoeringsorganisatie nog in opbouw. Werkom is gestart per 1 januari 2018 en heeft als leer-ontwikkelbedrijf de opdracht gekregen voor het verbeteren van de arbeidsmarkttoeleiding. Doel is om in dit opbouwjaar dezelfde uitstroom te halen als in 2017 is gerealiseerd. De economische groei vindt voor het grootste deel plaats aan de bovenkant van de arbeidsmarkt. Aan de onderkant speelt bovendien het verdringingseffect, banen die in principe geschikt zijn voor lager opgeleiden worden ingevuld door hoger opgeleiden. De in 2017 ingezette BUIG-aanpak wordt voortvarend doorgezet. Het is een gecombineerde aanpak op het in beweging krijgen door inzet op participatie, werk en naleving.  

Het aantal gerealiseerde werkplekken en garantiebanen voor mensen met grote afstand tot de arbeidsmarkt in Zaanstad blijft iets achter op de streefwaarde. Dat is te verklaren omdat de grootte van de doelgroep die onder de aanmerking van garantiebaan valt klein is. Dat betekent dat Zaanstad minder mensen kan plaatsen op een garantiebaan.

Gemeenten ontvangen een gebundelde uitkering (BUIG) om daarmee de uitkeringen in het kader van de Participatiewet te financieren. Via een model wordt dit verdeeld over de gemeenten. Het verdeelmodel blijft echter een punt van zorg. Waar Zaanstad in 2015 een voordeel had, is na aanpassing in het verdeelmodel in 2016 gebleken dat Zaanstad weer een nadeelgemeente is geworden. In 2017 moest Zaanstad gebruik maken van de vangnetregeling bij het Rijk om het tekort voor een deel te compenseren. Naar aanleiding van dit tekort in 2017 krijgt Zaanstad in 2018 2,7 miljoen euro meer (voornamelijk als compensatie voor het aantal statushouders met een uitkering), waardoor het tekort kleiner wordt. Kleine wijzigingen op landelijk niveau in het verdeelmodel hebben een enorme impact op lokaal niveau. Dit maakt een goede reserve noodzakelijk om schommelingen op te vangen.

In de raadsinformatiebrief inrichting Taskforce Buig aanpak (RIS 2017/38668) van 26 september 2017 en de Kadernota van 2018 -2021 is geïnformeerd over de intensivering op het uitkeringsbestand door middel van de inzet van extra casemanagement en de extra themaonderzoeken. Inzet is om de bestandsontwikkeling meer in lijn te brengen met het landelijk gemiddelde. Het uitkeringenbestand in Zaanstad is namelijk sterker gegroeid dan in de rest van Nederland. Zaanstad verwacht dat door een verlaging van het bestand, wat meer bij het landelijk gemiddelde aansluit, de compensatie van het Rijk en de lokale uitgaven aan Uitkeringen ook op lange termijn meer in balans is. Naast deze intensivering op het uitkeringsbestand zal Zaanstad een vangnetaanvraag doen bij het Rijk ter compensatie van het tekort over 2017.